Propali grčki ustanak pod vođstvom generala Vasosa Mavrovouniotisa (Vaso Crnogorac) u Siriji
Jedan od ne tako poznatih događaja u sklopu Grčke revolucije od 1821. je i invazija generala Vasosa Mavrovouniotisa od 18. marta 1826.
Desant se desio u Bejrutu radi širenja revolucije na Bliskom istoku među tamošnjim grčko-rimskim pravoslavnim stanovništvom.
Vassos Mavrovuniotis (Vaso Crnogorac – Vaso Brajović) bio je grčki general crnogorskog porekla iz 19. veka. Rođen je 1797. godine u ravnici Bjelopavlića (Πετροπαύλιτς – Petropavlić) u centralnoj Crnoj Gori.
Početkom 1826. godine, u saradnji sa Nikolaosom Kriezotisom i Hatzimihalisom Dalianisom, Vaso Crnogorac učestvovao je u avanturističkom desantu na Liban (od kraja februara do 25. marta 1826.), s ciljem jačanja lokalnog emira Bešira, koji se prema informacijama spremao za pobunu protiv Sultana.
Ostrvo Kea je određeno kao mesto okupljanja ekspedicione flote. Tamo se Vasos zaljubio u mladu i lepu Eleni, suprugu istaknutog ostrvskog gospodara Mihaila Pangalosa (rodonačelnika poznate porodice vojnika i političara).
Vasos je bio očaran ovom lepoticom i obuzet strašću on ju je kidnapovao. Zatvorio ju je u srednjovekovnu kulu svog prijatelja Janulisa na ostrvu Andros. Vasos je nakon povratka sa ove avanture oženio Eleni, koja ga je pratila kao medicinska sestra, nakon što se pridružio Karajskakisovom vojnom korpusu.
Izbijanjem Grčke revolucije 1821. godine, Rimljani (pravoslavci) širom Otomanskog carstva postali su žrtve progona. Rimljane Sirije progonili su i Osmanlije.
U strahu da su Rimljani Sirije bili u dosluhu sa grčkim revolucionarima, Visoka porta (Visoka porta je naziv koji se u diplomatskim krugovima koristio za Osmansko carstvo, kancelariju velikog vezira ili osmansku vladu) je naredila razoružanje svih pravoslavnih u Palestini i Siriji.
U Jerusalimu, gde je hrišćansko stanovništvo bilo oko 20%, uglavnom Rimljana, hrišćani su bili primorani da predaju oružje, nose crno (da bi se razlikovali od muslimana) i rade na prinudnom radu da bi poboljšali gradska utvrđenja.
Visoka porta je takođe naredila pogubljenje antiohijskog patrijarha, ali lokalni osmanski zvaničnici nisu uspeli da izvrše naređenje.
18. marta 1826. flota od 15 grčkih brodova, predvođenih generalom Vasosom Mavrovouniotisom, pokušala je da proširi Grčku revoluciju u Levante (Bliski Istok ili Orijent).
Pod pojmom Levant se danas u opštem značenju podrazumeva prostor Bliskog istoka. U užem smislu to je zajednički naziv za zemlje koje leže uz obale istočnog Mediterana: Grčku, Tursku, Siriju, Liban, Izrael, Jordan i deo Egipta. U Levant spada i teritorija Gaze pod upravom PLO, kao i poluostrvo Sinaj.
Prema rečima britanskog konzula u Alepu (grad u Siriji), Džona Barkera, u dopisu britanskom ambasadoru u Carigradu Strafordu Kaningu, grčki revolucionari su se iskrcali u Bejrutu, ali su tamo naišli na snažan otpor lokalnog muftije koji je podsticao muslimane na borbu protiv Grka.
Iako su muslimani uspeli da odbiju grčko iskrcavanje, grčke revolucionarne trupe utvrdile su se u gradskom okrugu, blizu plaže, koja je bila rimska.
Grčki revolucionari pozvali su Rimljane da ustanu i bore se na njihovoj strani, pozvali su i vođu Druza da se pridruži Grčkoj revoluciji.
Lokalni Osmanski zapovednik Abdulah Paša poslao je 23. marta 1826. godine 500 albanskih plaćenika kako bi se osvetio lokalnom stanovništvu za pokušaj ustanka.
Istorijske beleške navode da su grčki revolucionari , pobunjenici protiv Osmanlijske vlasti, verovali da je pravoslavno stanovništvo Sirije srodno sa Grcima, pa su vodili kampanju u današnjem Libanu. Poziv Druzima da se bore pokazuje da su grčki pobunjenici prepoznali ovu etničku manjinu, ako ne kao “srodničku”, svakako savezničku etničku zajednicu.
Pre izbijanja rata u Siriji 2011. godine, grčko pravoslavno stanovništvo na prostoru Levanta (Bliskog istoka) procenjivalo se na 1.500.000 ljudi.
Od toga je 520 000 – 700 000 živelo u Siriji i 500 000 u Libanu. Ni jedna grčka vlada nije imala nikada osećaj da „zaštiti“ ovu populaciju.
Druzi su posebna etnička grupa sa oko 2.000.000 stanovnika i sada žive u Siriji, Libanu i Izraelu.
Druzi su poznati s jedne strane zbog svoje posebne religije i društvene organizacije, a sa druge strane zbog svoje intenzivne neposlušnosti.
Religija Druza je monoteistička. Mešavina je judaizma, hrišćanstva, islama i drevnog grčkog veličanja prirode.
Kampanja u Libanu imala je neslavni kraj. Bešir je, kada je saznao da nema zvaničnu podršku, odbio je saradnju grčkih boraca, koji su, nakon pljačke periferije Bejruta, odlučili da se vrate u Grčku ne učinivši u suštini ništa.
Vasos Mavrovouniotis umro je od upale pluća 9. juna 1847. godine u 50. godini i sahranjen je na Prvom atinskom groblju. Iz braka sa Eleni imao je dvoje dece koja su sledila vojnu karijeru: general-potpukovnik Aleksandros Vasos (1831-1913) i general-potpukovnik Timoleon Vasos (1836-1929), kum diktatora Teodorosa Pangalosa.
