Gavrilo Princip

Gavrilo Princip

Na današnji dan je umro jugoslovenski nacionalista, poreklom iz bosanskih Srba, čiji je atentat na naslednika austrougarskog prestola Franca Ferdinanda i njegove supruge Sofije u Sarajevu 28. juna 1914. bio iskra za rasplamsavanje Velikog rata.

Gavrilo Princip rođen je 13. jula 1894. godine u austrougarskom selu Obljaj u Bosni. Njegovi roditelji su bili poljoprivrednici srpskog porekla. Od malih nogu pridružio se tajnoj organizaciji „Mlada Bosna“, koja se sastojala uglavnom od učenika bosanskih Srba, koji su se protivili Austrougarskoj okupaciji njihove domovine. Ciljevi organizacije bili su oslobađanje slovenskih regiona južne Evrope i učvršćivanje ujedinjene Jugoslavije.

U februaru 1912. godine Princip je učestvovao u demonstracijama protiv okupacije i izbačen iz svoje škole. Tako je bio prinuđen da se naseli u Beogradu da bi završio studije. Tamo je stupio u kontakt sa srpskom tajnom organizacijom „Crna Ruka“, ali nije sigurno da je postao njihov član. Pokušao je, međutim, da se pridruži srpskoj vojsci i bori u Prvom balkanskom ratu, ali nije primljen zbog svog slabog zdravlja.

Princip se ponovo vratio u Beograd, gde je upoznao Živojina Rafailovića, jednog od osnivača četništva, najpoznatije srpske paravojne organizacije, koja je svoju odanost dugovala Srbiji i kralju. Poslao ga je u kamp organizacije u gradu Vranju, gde je obučavao upotrebu oružja i bacanje bombi.

Hapšenje Gavrila Principa

Hapšenje Gavrila Principa

Priliku za spektakularnu akciju protiv austrougarske okupacije Bosne dobili su mladi revolucionari „Mlade Bosne28. juna 1914. godine, tokom zvanične posete Franja Ferdinanda i njegove supruge Sofije Sarajevu, kako bi svečano otvorili bolnicu . Princip i njegov petočlani tim krenuli su da ih ubiju i time postanu heroji.

Čim je kraljevska povorka stigla glavnom sarajevskom ulicom, jedan iz Principovog tima, 19-godišnji Nedeljko Čabrinović, bacio je bombu, koja je udarila u prestolonaslednikov automobil i eksplodirala prema susednom vozilu, ranivši dvojicu policajaca u pratnji. Ubrzo nakon toga, dok su prestolonaslednik i njegova supruga bili na putu ka bolnici da posete ranjene oficire, Princip je na njih pucao i usmrtio ih sa pištoljem tzv. devetkom FN1910, koji je verovatno dobio preko srpskih veza.

Austrougarska je za ubistvo kneževskog para krivila Srbiju i objavila joj rat 28. jula 1914. Urat su se umešale sve glavne evropske sile i Sjedinjene Države od 1917, što je rezultiralo opštim sukobom, koji je na Starom kontinentu pustošio. i ušao u istoriju kao Prvi rat ili Veliki rat.

Princip je uhapšen i saslušan, tvrdeći da nije nameravao da ubije Sofiju, već generala Oskara Poćoreka, bosanskog vojnog komandanta. Na suđenju koje je usledilo, izneo je svoja uverenja: „Ja sam jugoslovenski nacionalista i nameravam da ujedinim sve Jugoslovene, pod bilo kojim oblikom države, i da bude slobodna od Austrougarske okupacije “. 28. oktobra 1914. godine osuđen je na 20 godina zatvora, što je najviša kazna za počinioce mlađe od 20 godina.

Zatvor i smrt Gavrila Pricipa

Gavrilo je bio okovan u samici u tvrđavi Terezin, gde živio u teškim uslovima i bolovao od tuberkuloze. Bolest mu je toliko oštetila kosti da mu se morala amputirati desna ruka.

U januaru 1916. Princip se bezuspešno pokušao obesiti peškirom. Od februara do juna 1916, Princip se četiri puta sastao sa Martinom Papenhajmom, austrougarskim vojnim psihijatrom. Papenhajm je napisao da je Gavrilo verovao da bi se Svetski rat desio, bez njegovih postupaka i da se „ne oseća odgovornim za katastrofu”.
Gavrilo Princip je preminuo 28. aprila 1918. godine, tri godine i deset meseci nakon atentata. U vreme njegove smrti, oslabljen od neuhranjenosti I bolesti, težio je oko 40 kilograma.

Strahujući da bi njegove kosti mogle postati relikvije za slovenske nacionaliste, zatvorski čuvari tajno su Principovo telo sahranili u neoznačen grob, ali češki vojnik koji je učestvovao u sahrani zapamtio je lokaciju i 1920. godine Princip i ostali „Vidovdanski heroji” ekshumirani su i njihovi posmrtni ostaci prebačeni su u Sarajevo, gde su zajedno sahranjeni ispod Kapele vidovdanskih heroja na groblju Svetih Arhangela, na kojoj se nalazi citat vladike Petra II Petrovića Njegoša: „Blago tome ko dovijeka živi imao se rašta i roditi”.

 

Kapela Vidovdanskih_heroja